Fotowoltaika na nowych zasadach – co warto wiedzieć?
Wykorzystywanie energii słonecznej w celu produkcji prądu coraz bardziej zyskuje na popularności. Wiele osób decyduje się na instalację paneli fotowoltaicznych w obrębie swoich gospodarstw domowych. Jedną z ważnych kwestii związanych z eksploatacją fotowoltaiki jest sposób rozliczania wytworzonej energii, która zostaje wprowadzona do sieci elektroenergetycznej.
Obecnie jesteśmy świadkami bardzo dynamicznego rozwoju systemów fotowoltaicznych. Kwestia ta dotyczy zarówno odbiorców indywidualnych, jak i przemysłowych. Okazuje się, że słońce jest trzecim co do wielkości odnawialnym źródłem energii na świecie (na prowadzeniu nadal są elektrownie wodne i wiatrowe). Szacuje się, że przy takim tempie rozwoju prąd ze słońca za kilka lat zajmie w tym rankingu drugie miejsce.
Do końca marca 2022 roku w Polsce nowi prosumenci, chcący wytwarzać energię elektryczną z fotowoltaiki na własne potrzeby mogli rozpocząć użytkowanie instalacji w oparciu o system upustów zwany net-meteringiem. W ramach funkcjonowania tej procedury prosumenci mogą bez dodatkowych opłat odzyskać znaczną część energii elektrycznej wprowadzonej do sieci elektrycznej, która działa w tym systemie jak wirtualny magazyn energii.
Od kwietnia 2022 roku obowiązuje jednak zmiana systemu rozliczeń - net-billing. Nowi prosumenci muszą rozliczać energię, a więc sprzedawać i kupować ją po określonych odgórnie stawkach. Okazuje się, że niedługo dojdzie do kolejnej zmiany w sposobie rozliczania prosumentów. Na czym będzie polegać nowe rozwiązanie? Czytaj dalej, a dowiesz się więcej.
Jak działa fotowoltaika?
Fotowoltaika to proces wytwarzania prądu z bezpłatnego źródła energii – światła słonecznego. Energia elektryczna generowana jest w panelach zbudowanych z połączonych ze sobą ogniw fotowoltaicznych. Światło docierające do ogniwa fotowoltaicznego składa się z fotonów, a krzem zawarty w ogniwie jest zdolny do ich pochłaniania. Zajście takiego zjawiska powoduje wybicie elektronu z jego pozycji, co zmusza go do ruchu. Ruch zbioru elektronów jest jednoznaczny z przepływem prądu elektrycznego, w ten sposób powstaje prąd stały - DC.
W kolejnym etapie energia wytworzona w modułach jest przekazywana do falownika, który ma na celu przekształcenie jej na prąd zmienny – AC – posiadający parametry analogiczne jak te, które ma energia z ogólnej sieci. Falownik jest zdolny także do kontrolowania prawidłowości funkcjonowania instalacji fotowoltaicznej. Urządzenie to w czasie pracy instalacji, dopasowuje parametry generowanego prądu do parametrów domowej sieci, a także ulega wyłączeniu w momencie wykrycia jakiejkolwiek awarii. Monitoruje ono również wszelkie parametry, które mogą być użyteczne do analizy działania instalacji fotowoltaicznej.
Ważną częścią systemu fotowoltaicznego jest licznik dwukierunkowy. Element ten prowadzi pomiary przepływu energii elektrycznej w obiekcie w którym zainstalowana jest instalacji fotowoltaiczna, a więc kalkuluje ilość prądu wytworzoną przez instalację fotowoltaiczną oraz pobraną z ogólnej sieci energetycznej. Z uwagi na fakt, że szczyt produkcji energii w instalacji fotowoltaicznej przypada na okres dnia w którym autokonsumpcja produkowanej energii jest z reguły najmniejsza, nadmiar energii może zostać przekazany do ogólnej sieci elektroenergetycznej lub zmagazynowany w specjalnym magazynie energii. W przypadkach gdy wyprodukowany prąd nie pokrywa aktualnego zapotrzebowania, pozostała różnica zostaje wyrównana energią zaczerpniętą z sieci.
Energia słoneczna może być użyta do zasilania właściwie wszystkich instrumentów na prąd począwszy od małych urządzeń przenośnych, przez sprzęty gospodarstwa domowego i elektronikę RTV, a kończąc na systemach grzewczych. Zastosowanie tej instalacji w budynku pozwala przynajmniej częściowo uniezależnić się od stale rosnących cen energii elektrycznej, a także ograniczyć emisję gazów cieplarnianych i spowolnić postępującą degradację środowiska naturalnego.
Przeczytaj również: Jak powinno przebiegać mocowanie paneli fotowoltaicznych? Na co warto zwrócić uwagę?
Nowe zasady rozliczania fotowoltaiki 2023
Zgodnie z obowiązującymi przepisami każda instalacja fotowoltaiczna uruchomiona od początku kwietnia 2022 roku musi być rozliczana zgodnie z zasadami net-billingu.
System obowiązujący do marca 2022 r. zakładał stosowanie systemu upustów za oddawanie nadwyżek wyprodukowanego przez prosumenta prądu do ogólnej sieci elektroenergetycznej. Osoby rozliczane w ten sposób mogą liczyć na możliwość późniejszego poboru nawet do 80% wprowadzonej do sieci energii bez dodatkowych opłat za zużycie. Ze względu na to, że fotowoltaika jest najbardziej efektywna w sezonie letnim, oddane nadwyżki bardzo przydają się zimą, kiedy wydajność systemu jest relatywnie niska i niezbędne jest pobranie prądu z sieci.
Net-billing to obecnie obowiązujący system, który nie wiąże się z korzystaniem z upustów, ale jest związany z handlem energią elektryczną. Prosumenci korzystający z tej formy rozliczenia sprzedają nadwyżki wyprodukowanej energii do ogólnej sieci za kwotę ustaloną przez podmiot Polskie Sieci Elektroenergetyczne (PSE S.A.) i podawaną w ramach zestawień RCEm – Rynkowej miesięcznej ceny energii elektrycznej. W przypadkach gdy dochodzi do powstania niedoboru energii, prąd zostaje pobrany z sieci zgodnie ze stawkami sprzedawcy.
Bezpośrednio po ogłoszeniu system net-billingu był szeroko krytykowany jako rozwiązanie, które jest mniej korzystne dla właścicieli przydomowych mikroinstalacji w porównaniu do wcześniej znanej procedury. Głównym podnoszonym zarzutem była i często nadal jest różnica między ceną sprzedaży energii do PSE S.A., a stawką za zakup prądu, którą wyznacza dany dystrybutor.
Analizując zalety i wady obowiązującego sytemu, warto mieć na uwadze, że net-billing obejmuje również możliwość założenia specjalnego konta prosumenckiego umożliwiającego rozliczanie nadwyżek energii oddanej i braków prądu pobranego od operatora. W ramach wirtualnego portfela można gromadzić środki uzyskane ze sprzedaży nadwyżek i wydawać określone kwoty na zakup energii. Swoboda korzystania ze zgormadzonych tam środków jest jednak ograniczona i ściśle uregulowana. Obecnie trwają prace nad wprowadzeniem zmian mających na celu zwiększenie zakresu i elastyczności w wykorzystaniu zgromadzonych tam środków.
Podejmując decyzję o zastosowaniu fotowoltaiki w budynku, dobrze zdawać sobie sprawę, że system oparty o energię ze słońca jest bardzo opłacalny nawet w obliczu zmian w systemie rozliczeń. Wynika to przede wszystkim z faktu rosnących cen prądu. Ostatecznie warto więc rozważyć inwestycję we własną instalację oraz sprawdzić aktualnie dostępne dotacje na systemy oparte o zieloną energię.
Nowe zasady fotowoltaiki – czy będą kolejne zmiany?
Do 1 lipca 2024 roku nadal będzie obowiązywać system polegający na rozliczaniu energii wyprodukowanej z fotowoltaiki po rynkowych, miesięcznych cenach wskazanych w RCEm. Obowiązywać więc będą oficjalne stawki, podawane przez PSE każdego jedenastego dnia kolejnego miesiąca następującego po sprzedaży. Po upływie tej daty nastąpi natomiast istotna zmiana.
Nadwyżki energii elektrycznej wytworzonej przez moduły słoneczne będą rozliczane z uwzględnieniem cen godzinowych, a nie wspomnianych wcześniej stawek miesięcznych. Zamiast przyjmowania jednej ustalonej kwoty za nadwyżki energii dla danego okresu rozliczeniowego, stawki będą różnić się w zależności od godziny, w której energia została wprowadzona do sieci. Do ustalania kwot zostanie zastosowana taryfa dynamiczna, na którą będą wpływać aktualne w danym momencie warunki na rynku energetycznym – m.in. popyt na prąd i jego cena w danym czasie. W okresach bardzo wysokiego popytu na energię stawki będą więc rosły, a przy niewielkim popycie – spadały.
Procedura rozliczania energii wprowadzonej i pobranej z sieci elektroenergetycznej ma być prowadzona osobno. Wartość kwotowa energii sprzedanej do sieci będzie podlegała ustaleniu na podstawie godzinowej ceny giełdowej na rynku dnia następnego.
System ten obarczony jest jednak ryzykiem związanym m.in. z już obserwowanym na Towarowej Giełdzie Energii zjawiskiem bardzo niskich - zdarza się, że wręcz ujemnych - cen energii generowanej przez OZE w okresie szczytu jej produkcji, który występuje w środku dnia. Aby temu zapobiec obecnie trwają prace na zabezpieczeniem prosumentów m.in. poprzez wprowadzenie minimalnych gwarantowanych cen sprzedaży energii elektrycznej.
W systemie tym prosumenci będą mieli możliwość korygowania działania instalacji w czasie rzeczywistym np. poprzez zmniejszanie lub zwiększanie zużycia energii w zależności od zmieniającej się sytuacji rynkowej. Aby umożliwić stałą analizę opłacalności pracy instalacji producenci inwerterów, np. firma SolarEdge, z dużym wyprzedzeniem zaprezentowali na rynku modyfikacje w swoim oprogramowaniu do sterowania i analizy pracy instalacji fotowoltaicznej w ramach których będą one automatycznie pobierały dane o cenie sprzedaży energii. Na bazie tych informacji Prosument będzie mógł decydować o tym czy energię sprzedać, zmagazynować czy też zużyć ją na własne potrzeby.
Przeczytaj również:
